Karar No : 2019/UH.II-1435
BAŞVURUYA KONU İHALE:
2019/340219 İhale Kayıt Numaralı “16 Kısım Yemek Hizmeti Alımı” İhalesi
KURUMCA YAPILAN İNCELEME:
Afyonkarahisar İl Sağlık Müdürlüğü tarafından 03.09.2019 tarihinde açık ihale usulü ile gerçekleştirilen “16 Kısım Yemek Hizmeti Alımı” ihalesine ilişkin olarak Cüneyt Cangin tarafından 14.10.2019 tarihli ve 43385 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan aynı tarihli dilekçe ile itirazen şikâyet başvurusunda bulunulmuştur.
Başvuruya ilişkin olarak 2019/1272 sayılı şikâyet dosyası kapsamında yapılan inceleme neticesinde esas inceleme raporu tanzim edilmiştir.
KARAR:
Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi:
İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle; 16 kısım yemek hizmet alımı ihalesinin 1’inci kısmına sunmuş oldukları teklifin sınır değerin altında kaldığı gerekçesiyle idare tarafından aşırı düşük teklif açıklaması talep edildiği, idareye sunmuş oldukları aşırı düşük teklif açıklaması değerlendirilmeden 20.09.2019 tarihinde ihalenin şikayete konu 1’inci kısmının yaklaşık maliyeti eksik ve yanlış hesaplandığı gerekçesiyle anılan kısmın iptal edildiği, ancak idare tarafından yaklaşık maliyetinin Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin 8’inci maddesinde yer alan hükümler doğrultusunda hesaplandığı, dolayısıyla ihalenin iptal kararının yerinde olmadığı, idarenin ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanması ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla yükümlü olduğundan hareketle alınan iptal kararının kamu zararına sebebiyet vereceği iddialarına yer verilmiştir.
İptal gerekçeleri ile sınırlı olarak yapılan inceleme sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir.
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Temel İlkeler” başlıklı 5’inci maddesinde “İdareler, bu Kanuna göre yapılacak ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumludur…” hükmü,
Anılan Kanun’un “Bütün tekliflerin reddedilmesi ve iptali” başlıklı 39’uncu maddesinde “İhale komisyonu kararı üzerine idare, verilmiş olan bütün teklifleri reddederek ihaleyi iptal etmekte serbesttir. İhalenin iptal edilmesi halinde bu durum bütün isteklilere derhal bildirilir. İdare bütün tekliflerin reddedilmesi nedeniyle herhangi bir yükümlülük altına girmez. Ancak, idare isteklilerin talepte bulunması halinde, ihalenin iptal edilme gerekçelerini talep eden isteklilere bildirir.” hükmü,
Aynı Kanun’un “İhalenin karara bağlanması ve onaylanması” başlıklı 40’ıncı maddesinde “…İhale komisyonu gerekçeli kararını belirleyerek, ihale yetkilisinin onayına sunar. Kararlarda isteklilerin adları veya ticaret unvanları, teklif edilen bedeller, ihalenin tarihi ve hangi istekli üzerine hangi gerekçelerle yapıldığı, ihale yapılmamış ise nedenleri belirtilir.
İhale yetkilisi, karar tarihini izleyen en geç beş iş günü içinde ihale kararını onaylar veya gerekçesini açıkça belirtmek suretiyle iptal eder.
İhale; kararın onaylanması halinde geçerli, iptal edilmesi halinde ise hükümsüz sayılır…” hükmü,
Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “Yaklaşık maliyete ilişkin ilkeler” başlıklı 7’nci maddesinde “(1) İdare tarafından, ihale onay belgesi düzenlenmeden önce, bu Yönetmelikte belirlenen esas ve usullere göre ayrıntılı fiyat ve gerektiğinde miktar araştırması yapılmak suretiyle ihale konusu işin KDV hariç yaklaşık maliyeti hesaplanır ve dayanakları ile birlikte bir hesap cetvelinde gösterilir.
(3) İhale konusu işin bir kısmına teklif verilmesinin mümkün olduğu hallerde, yaklaşık maliyet her bir kısım için ayrı ayrı olmak üzere işin tamamı dikkate alınarak hesaplanır…” hükmü,
Anılan Yönetmelik’in “Yaklaşık maliyetin hesaplanmasına esas miktar ve fiyatların tespiti” başlıklı 8’inci maddesinde “(1) İdareler, yaklaşık maliyetin hesaplanabilmesi için öncelikle ihale konusu hizmeti oluşturan iş kalemlerini veya gruplarını ve bunlara ilişkin miktarları tespit ederler. Bu amaçla, idare tarafından gerek duyulduğunda, aşağıda belirtilen esas ve usuller çerçevesinde miktar araştırması da yapılabilir.
(2) Yaklaşık maliyete ilişkin fiyatların tespitinde;
- a) Kamu kurum ve kuruluşlarınca işin niteliğine göre belirlenmiş fiyatlar,
- b) İhaleyi yapan idare veya diğer idarelerce gerçekleştirilmiş aynı veya benzer işlerdeki fiyatlar,
- c) İlgili odalarca belirlenmiş fiyatlar,
ç) İhale konusu işi oluşturan iş kalemlerine veya gruplarına ilişkin olarak piyasadan yapılacak fiyat araştırması kapsamında elde edilecek fiyat tekliflerinin aritmetik ortalaması alınmak suretiyle ya da konusunda uzman bilirkişi ve ekspertizlerden soruşturularak oluşturulan fiyatlar,
- d) İhale konusu işe ilişkin olarak Bütçe Uygulama Talimatlarında ve/veya Sağlık Uygulama Tebliğinde yer alan fiyatlardan KDV veya farklı nitelikteki diğer giderler indirilmek suretiyle bulunan fiyatlar,
Esas alınır.
(3) İdareler yaklaşık maliyete ilişkin fiyatların tespitinde, (a), (b), (c), (ç) ve (d) bentlerinde belirtilen fiyatların birini, birkaçını veya tamamını herhangi bir öncelik sırası olmaksızın kullanabilirler…” hükmü,
Aynı Yönetmelik’in “Yaklaşık maliyetin hesaplanması ve güncellenmesi” başlıklı 9’uncu maddesinde “(1) Birim fiyat üzerinden teklif alınan ihalelerde;
- a) Her bir iş kaleminin miktarını ve gerçekleştirilmesine ilişkin şartları gösteren bir cetvel hazırlanır. Bu cetvelde her bir iş kaleminin adı, birimi, birim fiyatı ve bu fiyata dahil olan maliyetler ile varsa diğer unsurlar gösterilir.
- b) Birim fiyata dahil olan maliyetler, iş kalemi ile ilgili bütün unsurları içerecek şekilde düzenlenir ve bu iş kalemine dahil olmayan başka giderler öngörülmez.
…
(3) Hizmetin gerçekleştirilmesi için gerekli olan iş kalemlerine veya iş gruplarına ilişkin miktarların tespit edilen fiyatlarla çarpımı sonucu bulunan tutarların toplanması ile elde edilen genel toplam tutar, sözleşme giderleri ve genel giderler ile KDV hariç olarak belirlenir. Bulunan bu tutara işin niteliği dikkate alınarak % 7 oranını geçmemek üzere yüklenici kârı eklenir. Bu tutar, kâr hariç belirlenen genel toplam tutar üzerinden hesaplanan sözleşme giderleri ve genel giderler ile toplanarak yaklaşık maliyet hesaplanır. Buna ilişkin hesap cetveli hazırlayanlarca imzalandıktan sonra, ihale onay belgesinin ekine konularak ihale yetkilisine sunulur. Yüklenici için öngörülen kar tutarının bu cetvelde gösterilmesi zorunludur…” hükmü yer almaktadır.
Yukarıda aktarılan mevzuat hükümlerine göre ihalenin iptali hususunda ihale komisyonlarına ve dolayısıyla idarelere takdir yetkisi tanındığı, bunun yanında ihale komisyonu kararı üzerine, ihale yetkililerine de ihale komisyonu kararının alınmasından itibaren 5 iş günü içerisinde yapacakları inceleme sonucunda gerekçesini açıkça belirtmek suretiyle ihalenin iptal edilmesi hususunda takdir yetkisi verildiği anlaşılmakla birlikte, bu takdir yetkisi mutlak ve sınırsız bir yetki niteliğinde olmadığından, takdir yetkisinin anayasal ilkeler çerçevesinde, eşitlik ilkesine uygun şekilde, kamu yararı ve hizmet gerekleri gözetilerek kullanılması, tesis edilen iptal işleminin gerekçelerinin açıkça ortaya konulması ve somut olaya ilişkin öğelerin hesaba katılarak karar verilmesi gerekmektedir.
Ayrıca idare tarafından ihale konusu edilecek hizmetin yaklaşık maliyetinin tespiti aşamasında ihale onay belgesi düzenlenmeden önce, Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin 8’inci maddesinin ikinci fıkrasının a, b, c, ç, d, bentlerinde belirlenen esas ve usullerden birini, birkaçını veya tamamını herhangi bir öncelik sırası olmaksızın kullanmak suretiyle ayrıntılı fiyat araştırması yapılarak ihale konusu işin KDV hariç yaklaşık maliyetinin belirleneceği ve dayanakları ile birlikte bir hesap cetvelinde gösterileceği; istenen özellikleri taşımayan veya gerçek piyasa rayiçlerini yansıtmadığı düşünülen fiyat tespitlerinin değerlendirmeye alınmayacağı anlaşılmaktadır. Dolayısıyla idarelere yaklaşık maliyetin hesaplanma yönteminin belirlenmesi noktasında yukarıda aktarılan esaslar çerçevesinde takdir yetkisi tanındığı anlaşılmaktadır.
…
2020 yılı (12 aylık) Afyonkarahisar Devlet Hastanesi, Bolvadin Dr. Halil İbrahim Özsoy Devlet Hastanesi, Çay Devlet Hastanesi, Dinar Devlet Hastanesi, Sandıklı Devlet Hastanesi Malzeme Dahil Yemek Pişirme, Dağıtım ve Sonrası Hizmetleri Alımı Teknik Şartnamesi’nin “İşin yapılma yeri” başlıklı 1’inci maddesinde “Afyonkarahisar Devlet Hastanesini, Bolvadin Dr. Halil İbrahim Özsoy Devlet Hastanesi, Çay Devlet Hastanesi, Dinar Devlet Hastanesi, Sandıklı Devlet Hastanesi mutfakları, yemekhaneleri ve yataklı servisleri ve yemek hizmetini kapsayan tüm alanları. İhale süresince ilgili hastane idaresinin göstereceği yemek hizmet alanları (Afyon Devlet Hastanesi AMATEM, TRSM vb.) dağıtımı, hastanelere bağlı tüm ek binalar (Bu alanlar yemek taşınması ve taşınmaya ait her türlü ekipman ve eleman firma tarafından temin edilecektir.)” düzenlemesinin yer aldığı görülmüştür.
İhaleyi yapan idare tarafından 08.08.2019 tarihinde 1 no’lu zeyilname, 20.08.2019 tarihinde ise 2 no’lu zeyilname yayımlanmış olup, 2 no’lu zeyilname ile yukarıda yer verilen düzenlemenin “Afyonkarahisar Devlet Hastanesini, Bolvadin Dr. Halil İbrahim Özsoy Devlet Hastanesi, Çay Devlet Hastanesi, Dinar Devlet Hastanesi, Sandıklı Devlet Hastanesi mutfakları yemekhaneleri ve yataklı servisleri ve yemek hizmetini kapsayan tüm alanları. İhale süresince Afyonkarahisar Devlet Hastanesi idaresinin göstereceği yemek hizmet alanları olan Ağız Diş Hastanesi(4.7 km), AMATEM(4.7 km), TRSM(4.7km) birimlerine Afyonkarahisar Devlet Hastanesi ana mutfağında pişirilip, ihalede talep edilen mevcut sayıdaki eleman ve malzemeler içerisindeki ekipmanlar kullanılarak taşımalı olarak servis edilecektir.” şeklinde değiştirildiği görülmüştür.
13.09.2019 tarihinde teklif fiyatı yaklaşık maliyetin üzerinde olan ve ihaledeki en yüksek teklif fiyatı vermiş olan Ada Toplu Yemek Gıda Tem. İnş. Taah. San. ve Tic. Ltd. Şti. tarafından idareye şikayet başvurusunda bulunulduğu, söz konusu başvuruda, yukarıda zeyilname ile değiştirilen düzenlemede, yemeklerin Afyonkarahisar Devlet Hastanesine bağlı ek birimler olan AMATEM, TRSM ve Ağız Diş Hastanesine taşıması ile ilgili kısmının idare tarafından yaklaşık maliyet içerisine dahil edilmediği iddiasına da yer verildiği görülmüştür.
Söz konusu şikayet üzerine idare tarafından 20.09.2019 onay tarihli ihale komisyonu kararında “…İlgili firmanın itirazı üzerine ihale komisyonumuz tarafından incelemeye konu olan “Afyonkarahisar Devlet Hastanesi için hazırlanan Teknik Şartname’nin mutfakları, yemekhaneleri ve yataklı servisleri ve yemek hizmetini kapsayan tüm alanları. İhale süresince Afyonkarahisar Devlet Hastanesi idaresinin göstereceği yemek hizmet alanları olan Ağız Diş Hastanesi(4.7 km) AMATEM(4.7 km), TRSM(4.7km) birimlerine Afyonkarahisar Devlet Hastanesi ana mutfağında pişirilip, ihalede talep edilen mevcut sayıdaki eleman ve malzemeler içerisindeki ekipmanlar kullanılarak taşımalı olarak servis edilecektir.” hükmü ile ilgili yaklaşık maliyet hesap cetveline eklenmemiş olduğu tespit edilmiştir. Bu taşıma işleminin firmalara ek maliyet getireceği düşünüldüğünden ihale dokümanının düzeltilerek yeniden ihaleye çıkılması için ihale komisyonumuzca ihalenin 1. kısım Afyonkarahisar Devlet Hastanesi yemek hizmet alımı İPTAL edilmesine…” ifadelerine yer verilerek ihalenin şikayete konu 1’inci kısmının iptal edildiği anlaşılmıştır.
Yapılan incelemede, ihale konusu hizmet alımının 12 Aylık 16 Kısım yemek hizmet alımı olduğu, şikayete konu kısmın ise ihalenin 1’inci kısmı olan Afyonkarahisar Devlet Hastanesi yemek hizmeti alımına ilişkin olduğu, anılan kısma ilişkin Teknik Şartname’nin “İşin yapılma yeri” başlıklı 1’inci maddesinde Afyonkarahisar Devlet Hastanesine bağlı tüm ek birimlere yemeklerin dağıtımının yapılacağının belirtildiği, ek birimler olarak AMATEM (Alkol ve Madde Bağımlılığı Araştırma Tedavi ve Eğitim Merkezi) ve TRSM’ye (Toplum Ruh Sağlığı Merkezi) ismen yer verildiği, bunu takiben ise “vb.” ifadesinin yer aldığı,
Ancak söz konusu maddenin 20.08.2019 tarihinde yayımlanan 2 no’lu zeyilname ile değişikliğe uğradığı ve Ağız Diş Hastanesinin yemek dağıtımı yapılacak ek birimler arasında ismen sayıldığı, anılan düzenlemenin zeyilname yapılmadan önceki halinde yemek dağıtımı yapılacak birimlerin hastaneye bağlı tüm ek birimler olarak belirtilmiş olduğu, ihaleye teklif veren isteklilerin basiretli tacir olarak hareket edip Afyonkarahisar Devlet Hastanesine bağlı tüm ek birimleri hesaba katarak teklif maliyetlerini hazırlayabilecekleri,
Ayrıca Teknik Şartname’nin 1’inci maddesinin zeyilname yapılmadan önceki ilk halinde taşıma mesafelerinin açıkça belirlenmemiş olduğu görülmekle birlikte, bu mesafelerin herkesçe hesaplanabilecek nitelikte olduğu anlaşılmıştır.
Sonuç olarak, ihale komisyonu kararında ihalenin şikayete konu 1’inci kısmına ait Teknik Şartname’de zeyilname ile yapılan değişikliğin isteklilere ek maliyet getireceği gerekçesinin yerinde olmadığı sonucuna varılmıştır.
Diğer taraftan, ihale komisyonu kararında, yukarıda aktarılan Teknik Şartname düzenlemesinde yer alan Afyonkarahisar Devlet Hastanesi ana mutfağında pişirilen yemeklerin hastanenin ek binalarına taşınması işinin yaklaşık maliyete dahil edilmediği gerekçesi şikayete konu ihalenin 1’inci kısmının iptal edilme gerekçelerinden bir diğeri olduğu görülmüş olup, söz konusu hususa ilişkin olarak yapılan incelemede; ihale onay belgesi ve eklerinden, idarece yaklaşık maliyetin kamu kurum ve kuruluşlarınca belirlenmiş fiyatlar, ilgili odalarca belirlenmiş fiyatlar ile piyasa fiyat araştırması yapılarak belirlendiği ve bu fiyatların ortalaması alınmak suretiyle hesaplandığı, dolayısıyla yaklaşık maliyete ilişkin fiyatların hesaplanmasında kullanılabilecek esas ve usuller arasında sayılan ve anılan Yönetmelik’in 8’inci maddesinin ikinci fıkrasının (a), (c) ve (ç) bentlerinde yer alan hükümlerin idarece yaklaşık maliyet hesaplanırken bir arada dikkate alındığı anlaşıldığından, yaklaşık maliyetin hesaplama yönteminin mevzuata uygun olduğu anlaşılmıştır.
Ayrıca söz konusu yaklaşık maliyet hesap cetveli incelendiğinde; anılan cetvelin 9 kalemden oluştuğu, söz konusu iş kalemlerinin günlük menüler ile personel giderlerine ilişkin olduğu ve %3 oranında yüklenici kârının öngörüldüğü görülmüştür.
İhale konusu işin yemek hizmet alımı olduğu, anılan işin Teknik Şartnamesi’nin 1’inci maddesinde Afyonkarahisar Devlet Hastanesinde pişirilecek yemeklerin hastanenin ek hizmet birimlerine (Ağız Diş Hastanesi, AMATEM, TRSM) taşınacağının düzenlendiği, idare tarafından söz konusu taşıma işlerinin yaklaşık maliyet hesabına dahil edilmediği gerekçesiyle ihalenin şikayete konu 1’inci kısmın iptal edildiği, ancak iptal kararında söz konusu maliyet bileşeninin idare tarafından yaklaşık maliyet üzerindeki etkisinin tam olarak ortaya konulmadığı ve bu durumun yaklaşık maliyeti ne oranda değiştireceğine ilişkin açıklayıcı herhangi bir bilgiye yer verilmediği anlaşılmıştır.
Yukarıda yer verilen hususlar bir arada değerlendirildiğinde, ihalenin şikayete konu 1’inci kısmının iptal edilme gerekçelerinin yerinde olmadığı sonucuna varılmıştır.
Açıklanan nedenlerle, 4734 sayılı Kanun’un 65’inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen 30 gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere,
İdarenin ihalenin 1’inci kısmına ilişkin iptal kararının iptaline,
Oyçokluğu ile karar verildi.