Personel Çalıştırılmasına Dayalı Hizmet Alımında Kıdem Tazminatını İdare Ödemekle Yükümlüdür

Karar No              : 2019/UH.II-393

BAŞVURUYA KONU İHALE:

2019/8325 İhale Kayıt Numaralı “Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü ve Bünyesinde Bulunan Havalimanları İle Havalimanlarına Bağlı Seyrüsefer Yardımcı İstasyonlarına 01/04/2019-31/12/2021 Tarihleri Arasında Toplam 3619 Personelle Özel Güvenlik Hizmeti Alınması İşi” İhalesi

KURUM TARAFINDAN YAPILAN İNCELEME:

Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü (DHMİ) tarafından 19.02.2019 tarihinde açık ihale usulü ile gerçekleştirilen “Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü ve Bünyesinde Bulunan Havalimanları İle Havalimanlarına Bağlı Seyrüsefer Yardımcı İstasyonlarına 01/04/2019-31/12/2021 Tarihleri Arasında Toplam 3619 Personelle Özel Güvenlik Hizmeti Alınması İşi” ihalesine ilişkin olarak Pars Koruma ve Güvenlik Hizm. Ltd. Şti.nin 12.02.2019 tarihinde yaptığı şikâyet başvurusunun, idarenin 14.02.2019 tarihli yazısı ile reddi üzerine, başvuru sahibince 18.02.2019 tarih ve 7632 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan 18.02.2019 tarihli dilekçe ile itirazen şikâyet başvurusunda bulunulmuştur.

Başvuruya ilişkin olarak 2019/217 sayılı itirazen şikâyet dosyası kapsamında yapılan inceleme neticesinde esas inceleme raporu tanzim edilmiştir.

KARAR:

Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi.

İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle, kıdem tazminatının yüklenici tarafından üstlenilmesine yönelik olduğu anlaşılan ihale dokümanı düzenlemelerinin mevzuata aykırı olduğu, anılan maliyetin idarece karşılanacağının ihale dokümanında açıkça düzenlemesi gerektiği iddialarına yer verilmiştir.

Başvuru sahibinin iddialarının değerlendirilmesi sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir.

…

4857 sayılı İş Kanunu’nun “Tanımlar” başlıklı 2’nci maddesinin altıncı fıkrasında “…Bir işverenden, işyerinde yürüttüğü mal veya hizmet üretimine ilişkin yardımcı işlerinde veya asıl işin bir bölümünde işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işlerde iş alan ve bu iş için görevlendirdiği işçilerini sadece bu işyerinde aldığı işte çalıştıran diğer işveren ile iş aldığı işveren arasında kurulan ilişkiye asıl işveren-alt işveren ilişkisi denir. Bu ilişkide asıl işveren, alt işverenin işçilerine karşı o işyeri ile ilgili olarak bu Kanundan, iş sözleşmesinden veya alt işverenin taraf olduğu toplu iş sözleşmesinden doğan yükümlülüklerinden alt işveren ile birlikte sorumludur…” hükmü,

Anılan Kanun’un “Bazı kamu kurum ve kuruluşlarında çalışanların kıdem tazminatı” başlıklı 112’nci maddesinde  “Kanuna veya kanunun verdiği yetkiye dayanılarak kurulan kurum ve kuruluşların haklarında bu Kanun ve 854, 5953, 5434 sayılı kanunların hükümleri uygulanmayan personeli ile kamu kuruluşlarında sözleşmeli olarak istihdam edilenlere mevzuat veya sözleşmelerine göre kıdem tazminatı niteliğinde yapılan ödemeler kıdem tazminatı sayılır. 4/1/2002 tarihli ve 4734 sayılı Kamu İhale Kanununun 62’nci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendi kapsamında alt işverenler tarafından çalıştırılan işçilerin kıdem tazminatları;

1. a) Alt işverenlerinin değişip değişmediğine bakılmaksızın aralıksız olarak aynı kamu kurum veya kuruluşuna ait işyerlerinde çalışmış olanların bu şekilde çalışmış oldukları sürelere ilişkin kıdem tazminatına esas hizmet süreleri, aynı kamu kurum veya kuruluşuna ait işyerlerinde geçen toplam çalışma süreleri esas alınarak tespit olunur. Bunlardan son alt işverenleri ile yapılmış olan iş sözleşmeleri 1475 sayılı İş Kanununun 14 üncü maddesine göre kıdem tazminatı ödenmesini gerektirecek şekilde sona ermiş olanların kıdem tazminatları ilgili kamu kurum veya kuruluşları tarafından,
2. b) Aynı alt işveren tarafından ve aynı iş sözleşmesi çerçevesinde farklı kamu kurum veya kuruluşlarında çalıştırılmış olan işçilerden iş sözleşmeleri 1475 sayılı İş Kanununun 14 üncü maddesine göre kıdem tazminatı ödenmesini gerektirecek şekilde sona ermiş olanlara, 4734 sayılı Kanunun 62 nci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendi kapsamında farklı kamu kurum ve kuruluşuna ait işyerlerinde geçen hizmet sürelerinin toplamı esas alınarak çalıştırıldığı son kamu kurum veya kuruluşu tarafından, işçinin banka hesabına yatırılmak suretiyle ödenir.

Alt işveren ile yapmış olduğu iş sözleşmesi sona ermediği gibi, alt işveren tarafından 4734 sayılı Kanun kapsamında bulunan idarelere ait işyerleri dışında bir işyerinde çalıştırılmaya devam olunan ve bu şekilde çalıştırıldığı sırada iş sözleşmesi kıdem tazminatı ödenmesini gerektirecek şekilde sona eren işçinin kıdem tazminatı, işçinin yazılı talebi hâlinde, kıdem tazminatının söz konusu kamu kurum veya kuruluşlarına ait işyerlerinde geçen süreye ilişkin kısmı, kamu kurum veya kuruluşuna ait çalıştığı son işyerindeki ücretinin yılları itibarıyla asgari ücret artış oranları dikkate alınarak güncellenmiş miktarı üzerinden hesaplanmak suretiyle son kamu kurum veya kuruluşu tarafından işçinin banka hesabına yatırılmak suretiyle ödenir.

…

Kıdem tazminatı tutarı, 4734 sayılı Kanunun ek 8 inci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında belirtilen işyerlerinde kıdem tazminatı ile ilgili açılacak bütçe tertibinden, (b) bendi kapsamında belirtilen işyerlerinde ise hizmet alımı gider kaleminden, ödeneğin yetip yetmediğine bakılmaksızın ödenir…” hükmü yer almakta olup, bu madde çerçevesinde kıdem tazminatların ne şekilde kazanılacağı ve ne şekilde hesaplanacağı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından çıkarılan ve 08/02/2015 tarihli ve 29261 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Kamu İhale Kanununa Göre İhale Edilen Personel Çalıştırılmasına Dayalı Hizmet Alımları Kapsamında İstihdam Edilen İşçilerin Kıdem Tazminatlarının Ödenmesi Hakkında Yönetmelik” ile belirlenmiştir.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “İdarelerce uyulması gereken diğer kurallar” başlıklı 62’nci maddesinde “1) 5018 sayılı Kanuna ekli (I), (II), (III) ve (IV) sayılı cetvellerde yer alan kamu idareleri (MİT Müsteşarlığı hariç) ile bunlara bağlı döner sermayeli kuruluşlar, 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye ekli (I) sayılı listede yer alan idarelerin merkez ve taşra teşkilatları, il özel idareleri, belediyeler ile bağlı kuruluşları ve bunların üyesi olduğu mahalli idare birlikleri, birlikte veya ayrı ayrı sermayesinin yarısından fazlası il özel idareleri, belediyeler ve bağlı kuruluşlarına ait şirketler; merkezi yönetim, sosyal güvenlik kurumu, fon, kefalet sandığı, yatırım izleme ve koordinasyon başkanlığı, gençlik hizmetleri ve spor il müdürlüğü, mahalli idare ve şirket bütçelerinden veya döner sermaye bütçelerinden, anılan liste kapsamındaki diğer idareler için ise kendi bütçelerinden personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı veya niteliği itibarıyla bu sonucu doğuracak şekilde alım yapamaz ve buna imkân sağlayan diğer mevzuat hükümleri uygulanmaz.

2) Bu bendin uygulanmasında personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı; bu Kanun ve diğer mevzuattaki hükümler uyarınca ihale konuşu işte çalıştırılacak personel sayısının ihale dokümanında belirlendiği, bu personelin çalışma saatlerinin tamamının idare için kullanıldığı, yaklaşık maliyetinin en az %70’lik kısmının asgari işçilik maliyeti ile varsa ayni yemek ve yol giderleri dahil işçilik giderinden oluştuğu ve niteliği gereği süreklilik arz eden işlere ilişkin hizmet alımlarını ifade eder. Mahalli idare veya şirketlerinin bütçelerinden yapılan, yıl boyunca devam eden, niteliği gereği süreklilik arz eden ve haftalık çalışma saatlerinin tamamının idare için kullanıldığı park ve bahçe bakım ve onarımı ile çöp toplama, cadde, sokak, meydan ve benzerlerinin temizlik işlerine ilişkin alımlar personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı olarak kabul edilir. Hizmet alım sözleşmesi kapsamında niteliği birbirinden farklı hizmet türlerinin bulunması halinde personel çalıştırılmasına dayalı olup olmama yönünden yapılacak değerlendirme her hizmet türü için ayrı ayrı yapılır. Danışmanlık hizmetleri, hastane bilgi yönetim sistemi hizmetleri ve çağrı merkezi hizmetlerine ilişkin alımlar personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı olarak kabul edilmez.

3) Kurum, hizmet alımının personel çalıştırılmasına dayalı olup olmadığı ya da niteliği itibarıyla bu sonucu doğurup doğurmadığı hususunda (2) numaralı alt bentte sayılan kriterleri ayrı ayrı ya da birlikte dikkate almak suretiyle usul ve esaslar belirlemeye yetkilidir.” hükmü,

Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımlarında teklif fiyata dahil olacak giderler” başlıklı 78’inci maddesinde “78.1Bu Tebliğde personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımları için öngörülen düzenlemeler, 4734 sayılı Kanunun 62 nci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendi gereğince ihale edilebilecek personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı ihalelerine uygulanır.

78.1.1. Personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı; ihale konusu işte çalıştırılacak personel sayısının ihale dokümanında belirlendiği, bu personelin çalışma saatlerinin tamamının idare için kullanıldığı, yaklaşık maliyetinin en az %70’lik kısmının asgari işçilik maliyeti ile varsa ayni yemek ve yol giderleri dahil işçilik giderinden oluştuğu ve niteliği gereği süreklilik arz eden hizmet alımlarını ifade eder.

78.1.2. Danışmanlık hizmetleri, hastane bilgi yönetim sistemi hizmetleri ve çağrı merkezi hizmetleri, 78.1.1 inci maddede yer alan koşullara bakılmaksızın personel çalıştırılmasına dayalı hizmet olarak kabul edilmez.

…

78.3. Personel çalıştırılmasına dayalı olmayan bir hizmet alımına ilişkin ihale dokümanında haftalık çalışma saatlerinin tamamını idarede geçirecek personel sayısının belirtilmesi halinde teklif fiyata dahil giderler arasında işçilik giderine yer verilmesi gerekmektedir.

…” açıklaması yer almaktadır.

…

Anılan Şartname’nin “Teklif fiyata dâhil olan giderler” başlıklı 25’inci maddesinde “Sözleşmenin uygulanması sırasında, ilgili mevzuat gereğince yapılacak ulaşım, her türlü sigorta, vergi, resim ve harç giderlerinin tümü isteklilerce teklif edilecek fiyata dâhildir.

25.2. 25.1. maddesinde yer alan gider kalemlerinde artış olması ya da benzeri yeni gider kalemlerinin oluşması hallerinde, teklif edilen fiyatın bu tür artış ya da farkları karşılayacak payı içerdiği kabul edilir. Yüklenici, bu artış ve farkları ileri sürerek herhangi bir hak talebinde bulunamaz.

25.3. Teklif fiyata dâhil olan diğer giderler aşağıda belirtilmiştir:

25.3.1. İşin süresi ve personel sayısı dikkate alınarak ilgili mevzuatına göre hesaplanacak işçilik ücreti:

1. a) Ek-A tabloda bildirilen mahallerde görev yapacak olan 47 Proje Sorumlularına brüt asgari ücretin %60 fazlası ücret verilecek ve teklif fiyata dâhil edilecektir.
2. b) Ek-A tabloda bildirilen mahallerde görev yapacak olan 3388 Özel Güvenlik Personeline brüt asgari ücretin %50 fazlası ücret verilecek ve teklif fiyata dâhil edilecektir.
3. c) Ek-A tabloda bildirilen mahallerde görev yapacak olan 184 Vardiya Sorumlularına brüt asgari ücretin %55 fazlası ücret verilecek ve teklif fiyata dâhil edilecektir.
4. d) 47 Proje Sorumlusu için 2429 Sayılı Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakkında Kanun’da belirtilen 2019-2020-2021 yılları içindeki toplam 45,5 tatil gününde çalışılacak toplam gün sayısı 2138,5 gün olup, (EK-A tabloda ilgili Havalimanlarının Ulusal Bayram ve Genel Tatil günlerinde çalışılacak gün sayısı ayrıntılı olarak belirtilmiştir) teklif fiyata dâhil edilecektir.
5. e) 184 Vardiya Sorumlusu için 2429 Sayılı Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakkında Kanun’da belirtilen 2019-2020-2021 yılları içindeki toplam 45,5 tatil gününde çalışılacak toplam gün sayısı 6279 gün olup, (EK-A tabloda ilgili Havalimanlarının Ulusal Bayram ve Genel Tatil günlerinde çalışılacak gün sayısı ayrıntılı olarak belirtilmiştir) teklif fiyata dâhil edilecektir.
6. f) 3388 Özel Güvenlik Personeli için 2429 Sayılı Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakkında Kanun’da belirtilen 2019-2020-2021 yılları içindeki toplam 45,5 tatil gününde çalışılacak toplam gün sayısı 115615,5 gün olup, (EK-A tabloda ilgili Havalimanlarının Ulusal Bayram ve Genel Tatil günlerinde çalışılacak gün sayısı ayrıntılı olarak belirtilmiştir.) teklif fiyata dâhil edilecektir.

25.3.2. Yemek ve yol giderleri:

1. a) Yüklenici tarafından sözleşme kapsamında istihdam edilen personele, brüt 234,00 TL/Ay ( 9,00 TL Brüt / Gün x 26 İş Günü =) yemek bedeli Yüklenici tarafından ücret bordrosunda gösterilerek nakdi olarak ödenir.
2. b) Yüklenici tarafından sözleşme kapsamında istihdam edilen personele, brüt 208 TL/Ay (8,00.- TL Brüt / Gün x 26 İş Günü =) yol (ulaşım) bedeli Yüklenici tarafından ücret bordrosunda gösterilerek nakdi olarak ödenir.

İstekliler tekliflerinde yol ve yemek bedelini 26 gün üzerinden vereceklerdir. 26 günlük süre fiyat teklifinin verilmesinde uygulama birliğinin sağlanması için tespit edilmiş olup, sözleşmenin uygulanması sırasında hak ediş ödemelerinde, nöbet ve nöbet istirahatlerinde yemek ve yol ücreti ödenir.

Hafta içi normal mesaiye gelen personele Cumartesi çalıştırılmadığı takdirde yol ve yemek ücreti ödenmez.

Çalışılmayan günler (hastalık, mazeret, istirahat, rapor, vb.) ve yıllık izinli olduğu günler için yol ve yemek bedelleri hak ediş bedellerinden düşülerek ödeme yapılacaktır.

25.3.3. Malzeme giderleri:

Teknik Şartnamede belirtilen giyim ve teçhizat malzemeleri ayni olarak verilecektir.

25.3.4. Diğer giderler:

Hizmetin yürütülmesine ilişkin ihale dokümanında belirtilen diğer giderler teklif fiyatına dahildir.

25.4. Sözleşme konusu işin bedelinin ödenmesi aşamasında doğacak Katma Değer Vergisi (KDV), ilgili mevzuatı çerçevesinde İdare tarafından yükleniciye ayrıca ödenir.

25.5. Kısa vadeli sigorta prim oranları belirtilecektir.

İhale konusu hizmetin iş kazası ve meslek hastalığı bakımından gösterdiği tehlike sınıf ve derecelerine ilişkin kısa vadeli sigorta kolları prim oranı %2 (yüzde iki) alınacaktır.” düzenlemesi,

 İhaleye ilişkin Teknik Şartname’nin 10.5’inci maddesinde “Yüklenici, çalıştırdığı Özel Güvenlik personelinin her türlü özlük haklarını ve tüm işçilik alacaklarını karşılamak, (Yürürlükteki Mevzuat Hükümlerine göre) ödemek ve personelinin can güvenliğini sağlamak zorundadır. Bu konularda DHMİ/Havalimanı Başmüdürlüğü/Müdürlüğünün hiçbir sorumluluğu yoktur.” düzenlemesi,

Anılan Teknik Şartname’nin 10.20’nci maddesinde ise “Yüklenicinin sözleşme konusu iş ile ilgili çalıştıracağı personele ilişkin sorumlulukları, ilgili mevzuatın bu konuyu düzenleyen emredici hükümleri ve Hizmet İşleri Genel Şartnamesinde belirlenmiş olup, Yüklenici bunları aynen uygulamakla yükümlüdür.

Yüklenicinin istihdam ettiği personelin; İş Kanunu, SGK Mevzuatı, İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ve diğer kanun ve mevzuatlarla belirlenen uygulamalar, yükümlülükler ile tüm hak ve alacaklar bakımından muhatabı da sorumlusu da Yüklenicidir.

Yüklenici, İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ve ilgili mevzuat hükümlerince belirtilen uygulamalara ilişkin sağlık gözetimi belgeleri, İş Sağlığı ve Güvenliği Uzmanları ve İş Yeri Hekimleri ile yapmış oldukları sözleşmeler, personel eğitimleri, sağlık raporları, vb. düzenlenen belgeleri İdareye teslim edecek ve kanunda belirtilen sürelerde yenilenmesini sağlayacaktır. Yüklenici tarafından istihdam edilen personele ilişkin herhangi bir sorumluluk DHMİ’ne yüklenemez.”  düzenlemesi yer almaktadır.

4857 sayılı İş Kanunu’nun 112’nci maddesinde, bazı kamu kurum ve kuruluşlarında çalıştırılanların kıdem tazminatına ilişkin hükümlere yer verilmiş ve idarelerin, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 62’nci maddesinin birinci fırkasının (e) bendi kapsamında alt işverenler tarafından çalıştırılan işçilerin kıdem tazminatlarından sorumlu olacakları hükme bağlanmıştır.

İhale konusu işin “Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü ve bünyesinde bulunan Havalimanları ile Havalimanlarına bağlı Seyrüsefer Yardımcı İstasyonlarına 01/04/2019-31/12/2021 tarihleri arasında toplam 3619 personelle Özel Güvenlik Hizmeti alınması işi” olduğu, yukarıda yer verilen mevzuat hüküm ve açıklamaları çerçevesinde ihale konusu hizmetin personel çalıştırılmasına dayalı bir hizmet alımı niteliğinde olduğu anlaşılmıştır.

Personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı ihalelerinde kıdem tazminatının idarelerin yükümlülüğünde bulunduğu, 4857 sayılı İş Kanunu’nun 112’nci maddesinde kıdem tazminatının idarelerce ödeneceğine yönelik hükme yer verildiği, şikâyete konu ihaleye ilişkin İdari Şartname, Teknik Şartname düzenlemelerinde ve ihale dokümanının diğer bölümlerinde kıdem tazminatına ilişkin sorumluluğun yükleniciye ait olduğuna veya idarenin kıdem tazminatı ödemesi yapmayacağına yönelik bir düzenlemenin bulunmadığı, kaldı ki kıdem tazminatı ödenmesini gerektiren bir durumun ortaya çıkması halinde 4857 sayılı İş Kanunu’nun 112’nci maddesinin uygulanacağının açık olduğu dikkate alındığında ihale dokümanında özel olarak kıdem tazminatı yükümlülüğünün idareye ait olacağına yönelik bir düzenlemeye yer verilmemesinin mevzuata aykırılık olarak değerlendirilemeyeceği, bu itibarla başvuru sahibinin iddiasının yerinde olmadığı sonucuna varılmıştır.

Açıklanan nedenlerle, 4734 sayılı Kanun’un 65’inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen 30 gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere,

Anılan Kanun’un 54’üncü maddesinin onbirinci fıkrasının (c) bendi gereğince itirazen şikâyet başvurusunun reddine,

Oybirliği ile karar verildi.